وكيل، نماينده يا جانشين كسي است كه از طرف شخص ديگري (حقوقي يا حقيقي) به موجب عقد وكالت براي انجام كاري مأمور مي‌شود. وكيل در موضع دفاع، از تامينات شغل قضا برخوردار است و شخصاً امكان مبادرت به تجارت ندارد چون خلاف شان اوست. حرفه وكالت از آثار مترتبه بر تجارت، پيروي نمي‌كند و بدين جهت، وكالت در دعاوي دادگستري را نمي‌توان يك كسب و كار تلقي كرد. مويد اين حقيقت قانوني، سياستهاي كلي نظام در امور قضايي است كه وكالت را در زيرمجموعه امور قضايي آورده است و در قانون اساسي نيز در فصل سوم يعني فصل حقوق ملت ذكر شده‌است و از اصل چهل و چهار مستثني است.
وكالت يك عقد جايز است كه در چارچوب مقررات قانون مدني منعقد مي‌شود و طرفين آن وكيل و موكل ناميده مي‌شوند. مي‌توان براي وكيل انتخابي حد و مرزي مشخص كرد كه در چه زمينه‌اي اجازه وكالت از طرف موكل دارد و در چه زمينه‌اي خود شخص بايد براي آن كار حضور داشته باشد.
نايب السلطنه را در دوره صفويان «وكيل» مي‌گفتند و عنوان «وكيل الرعايا» هم از همين‌جا برخاسته است.
انواع وكالت
وكالت مطلق: يعني اين كه شخصي را براي تمام امور شخص ديگري را وكالت كند (فروش يا خريد يا پرداخت هزينه خانواده ……)كه وكيل نيازي به اجازه از موكل خود را ندارد.
وكالت مقيد: مورد وكالت معين است و وكيل بايد در همان مورد معين، عمل نمايد (صرفاً خريد خانه يا فروش ماشين و…..)
مورد وكالت بايد امري باشد كه به موجب قانون يا طبيعتا در انحصار شخص نباشد و خود شخص موكل بتواند آن را انجام دهد. براي نمونه وكالت در مجلس معامله كه بايد خودش عمل نمايد و نمي‌تواند ديگري را وكيل نمايد.
گونه‌ها
انتخابي
در مواردي بكار مي‌رود كه شخصي، وكيل خود را انتخاب و با انعقاد قرارداد وكالت از او مي‌خواهد وكالت او را براي دفاع از حقش در مراجع قضايي برعهده بگيرد. وكيل دادگستري به فردي گفته مي‌شود كه معمولاً پس از طي كردن آزمون‌ها و آموزش‌هاي مختلف حقوقي و دريافت پروانه وكالت دادگستري، مجوز وكالت و حضور در مراجع قضائي از جانب اشخاص ديگر را دريافت مي‌كند. در ايران پروانه وكالت دادگستري توسط مركز مشاوران قوه قضاييه و كانون وكلاي دادگستري به دارندگان شرايط وكالت اعطا مي‌شود.
تسخيري
در مواردي كه دعوايي كيفري جريان داشته و علي‌رغم ضروري بودن حضور وكيل، در دادرسي و محاكمات، به دليل امتناع متهم از اخذ وكيل يا نداشتن توانايي مالي براي اين كار، وكيلي براي دفاع از متهم وارد پرونده نشده‌است كه در اين صورت به تشخيص دادگاه، از بين وكلاي دادگستري وكيل رايگان براي او گرفته مي‌شود. عنوان وكيلي كه به اين ترتيب وارد پرونده مي‌شود، وكيل تسخيري است.
معاضدتي
در مواردي كه اشخاص براي دفاع از حقوق خود در دعاوي حقوقي نياز به وكالت داشته باشند ولي توان مالي انتخاب وكيل را نداشته باشند با تشخيص اداره معاضدت مركز وكلاي قوه قضاييه و كانون وكلاي دادگستري، وكيلي به صورت رايگان دفاع از حقوق شخص مُعسِر را برعهده مي‌گيرد. عنوان وكيل ياد شده در اين موارد، وكيل معاضدتي است.
اتفاقي
اگر شخصي تحصيل كرده رشته حقوق باشد ولي پروانه وكالت نداشته باشد و بخواهد به صورت اتفاقي براي حل مشكلاتي كه بستگان نزديك او در مراجع قضايي دارند، با طي مراحل قانوني و پرداخت هزينه مربوط مي‌تواند به اين امر اقدام كند. شخصي كه با اين روش وكالت موردي براي دفاع از حقوق بستگانش گرفته‌است را وكيل اتفاقي گويند.
منبع: https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84
بازدید:
